|
DEDEMİZDEN
KALAN HAZİNE /
TREASURE
LEFT FROM OUR GRANDFATHER
|
|
|
|
|
| Son
gelişmeler büyük dayım Fuat Nedim SANATKAR (TORLAK)'ın rahatsızlanıp
sık sık kardeşleri tarafından hastaneye kaldırılmasıyla başlamıştı.
Dayımın bakım ve hastane masrafları ağırlaşınca SANATKAR
(TORLAK) ailesinin baba evini ve kalan bahçesini satmaya
karar verdik. Bu işlemler uzun süreceği için acilen nakte ihtiyaç
vardı. |
| Zaten
Dede evi (perili köşk: 16 odalı av köşkünün mahalle sakinlerince
verilen adı) artık son misafiri olan ve hiç evlenmemiş yalnız
yaşayan büyük dayımı barındıracak durumda değildi. Çocukluğumun
geçtiği bahçeli köşk uzun yıllar boyu bakım ve tamiri yapılamadığından
epeyce hasar görmüştü. |
| Sanatkar
ailesinin büyük torunu olarak köşkü tasfiye etmeye karar verdim
ve ailenin hayatta kalan ikinci büyüğü olan anneme, diğer kardeşlerine
bu kararımı açıkladım. Onaylarını aldım. Ailenin ikinci torunu
olan Murat BİLGİN ile tasfiye işlemlerine 10 Ocak 2004
tarihinde başladık. |
|
| Final news has started as my
older maternal uncle has been taken to the hospital frequently
by his brothers.We have decided to sell the SANATKAR (TORLAK) family's
old home and its garden.We needed cash urgently as these proceses
would take long. |
| Also our grandfather's house (Haunted Palace-name
given by the neighbours to this 16-room palace ) was not in a good
condition for my older maternal uncle who was the last guest of the
house living alone and never married. This house with garden where
I had spent my childhood years had a lot of damage due to the inability
to show enough care and attention. |
| As the oldest grandchildren of the Sanatkar Family,
I have explained my decision as to my projects to renovate the house
to my mother and my other brother. I have got their approvals. We
have started the renovations with Murat
Bilgin, the second grandchildren of the family, on 10/01/2004.
|
|
SANATKAR (TORLAK) AİLESİ / SANATKAR (TORLAK)
FAMILY
|
| HASAN
İSHAK SANATKAR (TORLAK) : Rahmetli Dedem / My late grandfather |
| SAKİBE
SANATKAR: Rahmetli Anneannem / My late grandmother |
|
Çocukları
/ Her children :
|
| Fuat
Nedim SANATKAR: Büyük dayım (sağ başta) / My older maternal uncle (very right ) |
| Bahriye
SANATKAR (SALİHOĞLU): Annem (sol arkada) / My
mother (at left back ) |
| Nihat
SANATKAR: Küçük dayım (sol önde) / My younger maternal uncle (front left ) |
| Fahriye
SANATKAR (BİLGİN): Teyzem (önde sağdan ikinci) / My
aunt (second to the front right ) |
|
|
|
Ailenin Malikanesi PERİLİ KÖŞK; 16
odalı av köşkünün mahalle sakinlerince verilen
adı
|
| Country House of the Family HAUNTED PALACE Name given by the neighbours
to the 16-room palace. |
|
|
|
|
|
|
|
|
| Yıllarca bakımsız kalan bahçenin tamamı üç dönümdü. İhtiyaç
dolayısıyla bir bölümü satılmıştı. Köşk ile beraber kalan
alan bir dönüme yakın. Birinci köprüyü gören, manzarası
ve havası güzel olan yer Burhaniye İlköğretim okulunun
tam karşısında. |
|
The total land area of the garden,which
was left neglected was about three thousand square meters. Part
of it was sold due to monetary need. Palace and the land around
is close to a thousand square meter. The one that looks ahead
the bridge, has a great view and fresh air and is right in front
of the Burhaniye Elementry School. |
|
|
Çocukluğumuzun en güzel günlerini burada yaşamıştık.
1964
doğumlu olduğuma göre Nihat
dayımın çektiği bu fotoğrafın tarihi; o zaman 5 yaşında olsam,
1969. Fotoğraf dede evimizin yukarısındaki çayırda çekilmiş. Keçi
yavrusunu sevmek için önce annesinin yanına gider ve annesinin yanından
ayrılmayan yavruyu yakalamanız gerekir. Anne keçi yeteri kadar uzunlukta
olan halatın ucuna bağlanan büyük bir çivi ile toprağa çakılıp bağlanmış
olurdu. Dikkat edilecek husus; ipin keçiye, yavrularına ve bizlere
dolaşmaması idi. Yavrular annelerinin yanından ayrılmadıklarından
onları bağlamak gereksizdir. Rahmetli anneannem Keçiyi ağıldan çayıra,
çayırdan ahıla götüreceği zaman kulağından tutardı. Zavallı keçinin
kulağı yara olmuştu. Sebebi de bir gün anneannem inatçı keçinin
ipine dolanmış ve o günden sonra keçinin kulağını tutarak idare
eder hale gelmiş. İnandığım değerleri savunmada ve işimi takip etmede
keçinin bende etkisi olduğuna inanırım. Rahmetli nenem keçi sütünü
ve bu sütten yaptığı peyniri biz torunlarına her ziyaretimizde ikram
ederdi.
|
|
 |
|
HAZİNE:
BELGELER
Hep güzel anılarımızla hatırlayacağımız dede evinin çatısında tasfiye
işlemleri sırasında muhteşem bir hazine bulduk. Bizim için
hazine değerinde olan belgeler dedemizin gemi tamir atölyesine
aitti. Bize eksik aktarılan ancak belgelere dayanmayan bilgilerin
belgeleriydi bunlar. Teyze oğlu Murat Bilgin ile birlikte
bulduğumuz dökümanlar bizi çok duygulandırdı ve mutlu etti.
|
|
 |
|
Bu gizemli köşk çocukluğumuzdan beri bizleri hep etkilemişti
hala da etkiliyor. Acı tatlı kimbilir neler yaşanmıştı perili
köşkte?
|
|
| TREASURE-DOCUMENTS:
We had lived the most beautiful days of our childhood.We have found
a great treasure at the roof of our grandfather's house,which we will
remember as full of good memories during the renovation works.The
documents that worth us a treasure belonged to our grandfather's ship
repairing workshop.Those were the documents1 regarding the information
which was told us partially. They made us very happy and feel emotional
when we found them with my aunt's son Murat Bilgin. |
This mystical palace
has been influencing us since our childhood.Who knows what lives full
of memories, good or bad have taken place in this haunted palace?
|
|
BULDUĞUMUZ EVRAK ve EŞYALAR:
|
| 1- 1940 yıllarında dedeme ait Beylerbeyi, çengelköy yalıboyu caddesi
No.18 adresinde Gemi Tamir Atölyesi ve kızağının 1/50 ölçeğinde
ayrıntılı planı. |
| 2- Bu atölyeyi ve
kızağı gösteren siyah beyaz fotograflar. Ayrıca dedemin bu atölyesinde
ustalarıyla yaptığı küçük kamaralı teknesinin fotografları. |
| 3- Bir kaç tekne
planı. |
| 4- Resmi kızak defteri: 1945-1949
yıllarına ait kayıtlar düşülmüş sayfalarında hangi teknelerin
(isimleriyle) ve dubaların hangi tarihte kızağa çekildiği hangi
tarihte denize indiği bilgileri mevcut. |
| 5- Diğer ticari defterler
ve yazışmalar. |
| 6- Bu atölyede kullanıldığını
tahmin ettiğimiz marangoz takımları. |
| 7- Aile fotografı ve özel
eşyalar. |
| 8- Küçük el aletleri
ve takımları. |
| 9- İçi boş çıkan :) oldukça
eski küçük para kasası. |
| 10- Kaşeler,
mühürler, antetli kağıtlar, antetli zarflar, o zamana ait kırtasiye
malzemesi. |
| 11-Av tüfeği
fişek doldurma takımları. Ailenin kendi yaptığı çalışma masası,
çekmeceler ve tezgahlar. |
|
 |
|
|
|
Documents and Goods
that we have found
|
| 1. A
detailed plan of the Ship Repairing workshop and its stocks
on a 1/50 scale,which belonged to my grandfather during the
1940s , at Cengelkoy Yalıboyu St.no,18. |
| 2. Black and white
pictures that showed this workshop and stocks.Also the photos
of small boat with his workmen. |
| 3. Several boat plans. |
| 4. Official Sledge
ledger:Registration information as to what dates boats (with
its names )were put on the stocks and off to the sea. |
| 5. Other commercial boks
and writings. |
| 6. Tools of carpentry,which we believe
were yed in this workshop. |
| 7. Family photos and private
goods. |
| 8. Small hand tools. |
| 9. A very small Money box
,which was empty:), made by an Armenian workman. |
| 10. Seals, stamps, official
papers, official envelopos and other stationary belonged to
those years. |
| 11. Cartridge inserting
tools for a shotgun. Study desk made by the family, drawers
and workbenches. |
|
|
|
|
|
|
| Rahmetli
Dedem ve Anneannem evlerinin önünden bizlere sanki manalı bakıyorlar…Teyzemin
evin önündeki bu fotoğrafı da 1960 yılında çekilmiş. |
|
|
|
|
Bize
aktarılan bilgilere göre yanlış ortaklıklar, iş ile özel yaşamın
karıştırılması, elinin normalden fazla açık oluşu, alınan
borçların zamanında çeşitli sebeplerden dolayı ödenemeyişi
dedemin iflas etmesine sebep olmuş. Bir
diğer amacım da dedemle ilgili bilgileri araştırıp gerçek
hikayeyi ortaya çıkarıp bir kitap yazmak.
|
| According to the information given to us, reasons such as
wrong partnerships, mixing of private life with business life,
being unacceptably generous, not being able to pay back the
debts have caused my grandfather to bankrupt. My other purpose
is to search the truth about my grandfather and write a book
about the real story. |
|
|
|
| Bu
planın ayrıntılı modelini yapıp çekek yerine de kızak defterindeki
kayıtlarda yer alan teknelerden birini veya bir kaçını aynı
ölçekte (1/50) yaparak bir diorama oluşturmak istiyorum.
1940 lı yıllara ait HASAN İSHAK SANATKAR'a ait
GEMİ TAMİR ATÖLYESİ VE KIZAĞI'nın dioramasını model olarak
hayata geçirdiğimde: |
| 1- Dolaylı olarak
ülkeme hizmet etmiş olacağım: 1940 yıllarında şimdi yerinde
villa olduğunu tahmin ettiğim atölye ve kızağı tarihin sayfalarından
araştırmalarım sonucu çekip alıp modeli de olsa yeniden ortaya
çıkarmakla. |
| 2- Dedemin adını yaşatmış
olacağım: Bir tek kişi ruhuna fatiha okudumu o bile yeter. |
| 3- Plan
takımı olarak isteyen modelcilere çok uygun fiyatlarla sunacağım.
Araştırmam sonucu toplayacağım bilgi ve fotograflar dahil. |
| 4- Belki diaroma
kiti veya malzeme seti olarak da modelcilerin hizmetine sunacağım. |
| 5- Topladığım bilgilerin
kayda değerlerini İnternette yayınlayıp bütün modelcilerin bilgisine
sunacağım. |
| Bu
benim için çok önemli ve heyecan verici projemle ilgili; bilgi,
belge, fotograflara ulaşan modelcilerin, kişi ve kurumların
adını da yazacaðým bir kaynakça da hazırlayacağımı
belirterek sizlerden bu projemle ilgili bilgi, belge, resim
elinize geçerse bana iletmenizi rica ediyorum. Konuyla ilgili
her türlü görüş ve önerilerinizi bekliyorum. BU HAZİNEYİ TÜRKİYE'YE
BİRLİKTE AYRINTILI VE KUSURSUZ OLARAK KAZANDIRALIM. |
|
| I would like to make a model of some of those boats with the same
scale (1/50 ) listed in the registration logs and create a diorama.When
I make the diorama of
SHIP REPAIRING WORKSHOP AND STOCK belong to HASAN
ISHAK SANATKAR in 1940s, |
| 1. I will be indirectly
serving my country by taking the workshop and stock away from the
history's pages and recreate at least the model. I believe a villa
stays at its place at the moment. |
| 2. I will make my grandfather's
name live forever.It would be enough even if one person prays for
him. |
| 3. I will present those
to people who would like as a plan kit at a very affordable price.Including
all the information and photos. |
| 4. Also provide them as a second
diaroma kit or tools kit to the service of modellers. |
| 5. I will put all the useful information
on the Internet,for the use of modellers. I would kindly ask you to
give me all the information ,documents and photos afterwards which
I will mention all the people and institutions as this project is
very important and exciting for me. |
| .I'm waiting for all your comments and recommendations.LET'S MAKE TURKEY TO PROFIT FROM SUCH A VALUABLE TREASURE. |
|
|
|
Şimdi
büyük bir heyecanla bir modelcinin ilk yapması gerekeni yapıp;
daha fazla araştırma ve daha fazla bilgi belge toplamak için
harekete geçtim. Asıl
soyadı TORLAK olan RİZE'den İSTANBUL'a yerleşen dedem
çok sanatkar bir insan olduğundan daha o yıllarda imajın önemini
kavramış ve soyadını SANATKAR olarak değiştirmiş. Soyadı
TORLAK olan ve TUZLA'da tersaneleri olan akrabalarımıza
ulaşıp gerekli ön bilgileri almaya çalışacağım.
|
| I have now begun to act by doing the first thing, which a
modeller should do, to investigate and collect more information.
My grandfather who came to İstanbul from Rize
has changed his surname from TORLAK
to SANATKAR (ARTIST) as he has understood the importance
of having a vision and image. I will try to obtain the pre-infrormation
by reaching our relatives who own shipyards in TUZLA.
|
|
| Hiç tereddütsüz 22 yıldır
içinde bulunduğum Muhasebecilik mesleğimi bırakıp hobimi iş
edinmemin bir tesadüf olmadığını artık kesin olarak anlamış
bulunmaktayım. Bir tek cümle ile ifade edecek olursam: GENLERİM
BENİ YÖNLENDİRİYOR. Demek ki bu konularda hizmet etmem gerekiyor
ve bu görev kaderimin bir parçası... |
| I have totally understood that it is not a coincidence that
I have left my real profession accountancy and made my hobby
as my job. If I had to put it into one sentence, it would be
that MY GENES HAVE BEEN DIRECTING ME.
That is I need to be of service on these issues and it is part
of my fate. |
|
|
|
|
| 1970'li
yıllarda Nihat dayımın Şile Karacaköy'deki yazlığında çekilen
bu fotoğraftan da anlaşılacağı üzere hep denizle, sandallarla
iç içe olmanın verdiği haz, huzur, macera hissi çocukluğumuzda
başlayıp, okuduğumuz romanlarla pekişen bir süreç… |
| |
| 45
numara doğal palet gibi ayaklarım şimdilerde kilolu bedenimi
taşıyor… |
|
|
|
| Dedemizin
evinde bulduğumuz, tahminen Marshall yardımıyla Türkiye'ye
gönderilenlerden olduğunu sandığım mini bir askeri malzeme sandığına;
pençe, çivi v.s. koymak için bir raf ilave edilmiş, olmuş kundura
malzemesi sandığı. |
| |
| Bu
sandık halen şu an bende olup kundura malzemesi sandığı olarak
kullanmakta ve teşhir etmekteyim. Kunduracı örsü, çekici, pençe
çeşitleri, çiviler, makas ve bıçak sandığın içinden çıkmıştır. |
| |
|
Ek
Bilgi: "ABD, kamuoyunda "Marshall
Yardımı" olarak bilinen anlaşma çerçevesinde, 1949 -1951 yılları
arasında Türkiye'ye ekonomik yardımlar yaptı. Bir borç tuzağı
olan Marshall Yardımı ile Türkiye hibe adı altında borçlandırılmış
ve ekonomisi adeta çökertilmiştir…"
|
| Bakınız:Daha
fazla bilgi |
| Şakir
Zümre'de bu olumsuz duruma örnek teşkil eden kahramanlarımızdan
sadece birisidir. |
| Bakınız:
|
|
http://www.webbilisim.org/tarih/sakir-zumre-ve-ilk-harp-sanayii-150581
|
|
|
Dedemize
ait av fişeği doldurma takımları…
|
|
|
|
|
| Yine
dedemizin evinde bulduğumuz mini kasa, dedemize ait kaşeler,
stampa, mürekkep, okka, fener, mini ütü, traş bıçağı, boş ahşap
iplik makarası, eski lambalı radyolara ve daha sonraki radyolara
ait orijinal marka logoları, köşk ve müştemilatın orijinal kapı
numaraları. |
|
|
|
|
| Yandaki
fotograf Büyük dayım Fuat
Nedim Sanatkar'a ait eski lambalı radyolardan sadece birisine
ait. Türkiye'nin sayılı eski radyo tamircilerinden ve imalatçılarından
biri olan dayımın hayat öyküsü çok ilginç ve acıklı. Hayat hikayesi
bir kısa belgesele konu oldu, ama hala VCD'si elimize ulaşmadı.
|
| Belgesele
konu olması da tesadüf: Eski radyoları ve bazı eski ev eşyalarını
Üsküdar'daki bir eski eşya alım satımı yapan tanıdık dükkana
satmıştık. Ali Bey isimli bir film yapımcısı ve oyuncusu Üsküdar'daki
bu dükkanın önünden geçerken eski radyoları gördü ve bunların
nereden geldiğini kime ait olduğunu sorarak arkadaşının bitirme
ödevi olan kısa belgesele konu olarak seçtiği dayımın hayat
hikayesi için dükkan sahibi vasıtasıyla bana ulaştı, izin isteyerek
yardımcı olmamı rica etti. (Hayatımın en uzun
cümlesi oldu imla hatası yoksa helal olsun bana) |
| Benimle,
teyze oğlu Murat Bilgin ile küçük dayım Nihat
Sanatkar ve Üsküdar ve civarını araştırıp buldukları büyük
dayımın arkadaşları ile röportajlar yapıp kameralarına kaydettiler.
Son olarak da hastaneye gidip uzaktan büyük dayımı çekmişler.
Bana söyledikleri belgesel bir elin eski radyoyu açması ve gelen
cızırtılı sesler ile başlıyor, sırasıyla röportajlar ve dayımın
hayat hikayesi anlatılıyor son olarak da hastane görüntüleri
ile biterken yine bir el eski radyoyu kapatıyor. Bu belgesel
aslında o zamanlarda yaşanan bir çok konuya açıklık getiriyor.
|
|
|
Özellikle 5. kol korkuları denen komünistlik suçlaması ile
haksız yere suçlanıp, dövülen, ezilen vatandaş portresi çok acıklı…
|
| Bu
Türkiye'de başına gelenlerden sadece birisi, bir de Almanya' da başından
geçen olaylar var. Bu sefer de ona inanmadıklarından ve yeterince
araştırma yapmadıklarından Türk konsolosu tarafından dövülmesi ve
kovulması olayı… Belki dinlense, köstek olunmazsa Türkiye'nin en meşhur
ve faydalı bilim adamı olacaktı. Önünü kestiler, gölge ettiler, hor
gördüler, inanmadılar… |
| Dayımıza
ait çeşitli teknik bilgileri içeren kitaplara ilaveten ağaç, metal,
elektronik, radyo, televizyon, yemek konularına ait bir çok kitap
da bulduklarımız arasında. |
| Eski
radyolar ile ilgili kitapları Kadıköy'deki bir sahafa sattık. Meraklı
başka bir radyocu da ondan çoğunu alıp elimizde kalan diğer kitaplar
için bize ulaştı. Bu zatın bize söylediği husus çok ilginçtir: "Kitaplardan
anlaşıldığı kadarıyla dayımızın sadece bir radyo tamircisi olmadığı
önemli bir proje üzerinde araştırma ve çalışma yaptığıdır." Dayımı
hastanede ziyaret ettiğim bir gün bu konuyu açtım. Bana gülümseyerek
araştırdığı özel bir konunun olmadığını söyledi. Dayımın ağzından
lafı cımbızla almak gerektiğinden araştırdığı konuyu söylemek istemediğini
düşünüyorum. |
| Radyo
ile ilgili kitapları vermeden önce de lambalı radyolara ait çok miktardaki
malzemeyi de ses sistemleri ile uğraşan ve dayımın müşterisi olan
beye toptan sattık. Bütün bu tasfiye işlemleri sonucu 4-5 aylık hastane
ve bakım masrafları böylece çıkmış oldu. Bizim şahit olduğumuz üzücü
olay da kendi malını (çoğu hissesi büyük dayıma ait olan arsa ve eski
köşk) mahkeme kararı ile satılmasına karar verilmesi işlemi 5-6 ay
sürdü. Bir seneden fazla da müşteri bulmak vakit aldı. Allah varlık
içinde yokluk çektirmesin… |
| Çatı
katındaki küçük odalardan birinde bulduğumuz tablası kestane
ağacından yapılmış ahşap tezgah, sol köşesindeki büyük mengene,
mengenenin sağ tarafındaki kırmızı renkli Metabo markalı Alman
malı mini el taşmama makinesi… |
|
| Halen
atölyemde kullanmaktayım. Ayrıca büyük mengene ile ilgili bir
anım var, anlatamadan geçemeyeceğim: Kullanabileceğimiz aletleri
teyze oğlu (Murat Bilgin) ile paylaşıp atölyelerimize getirirken
ağır mengeneyi ayağımın üstüne düşürmüş, öteki ayağımın
üstünde yarım metre havaya fırlamış ve kurtlar gibi ulumuştum.:) |
|
|
| Dede
evinde bulduğumuz çeşitli anahtarlar, beni eski anahtar koleksiyoncusu
yaptı. Şimdi eski anahtarları görürsem alıp biriktiriyorum. |
1944
-1949 tarihleri arasındaki bozuk paralar…
|
|
Yine
bulduğumuz evraklar arasında bir Amerikan firmasının ürünlerinin
tanıtıldığı ve dedem Hasan İshak Sanatkar'ın (Torlak) bu firmanın
Türkiye Umumi Acentesi olduğunu belirten iki sayfalık bir broşür.
Ön
araştırmama göre bu işi dedem hayata geçirememiş. Sebeplerini henüz
bilmiyoruz.
Broşürleri
okumak için belgelerin üzerlerine ayrı ayrı tıklayabilirsiniz.
|
|
|
|
|
|
|
|
Yağ
kutuları ve yağdanlıklar ile pirinç-ahşap-diğer metal karışımı
gönye, pirinç kalemtraşlar…
|
|
|
|
| Sol
taraftaki fotoğrafta görünen matkap sehpasını büyük dayım
Fuat Nedim Sanatkar yapmış. |
| |
| İsteyen
modelciler kendi matkap sehpalarını kontraplak, ahşap çıtalar,
yay, mil ve somunlu vidalar kullanarak yapabilirler. |
| |
| |
|
|
|
| |
| Yukarıdaki
çekiç ile rahmetli anneannem keçiyi, ipinin bağlı olduğu büyük
çiviyi toprağa çakıp bağlardı. Yine çözeceği zaman aynı çekici
kullanır, bir sağa bir sola doğru çiviyi çekiçleyerek çıkarırdı. |
| |
| Sağdaki
fotoğrafta da görüleceği üzere ailede kullanılan saç kesme makinası
takımı ve makası. |
| |
|
|
|
|
|
|
| Büyük
dayımın sağlık problemlerini halletmek ve bakımını sağlamak
amacıyla satılmak zorunda kalınan bahçeli dede evimiz 2007
yılının Ocak ayında çıkan yangında tamamen kullanılamaz duruma
geldi. Satılmış da olsa yangın içimizi de yaktı. Geçmişle
bağımızın simgesi olan bu ev hepimiz için çok önemliydi. Yangından
önce misafir odasının tavanının fotoğrafını çekmiştim. Ahşap
işlemeleri olan tavan eskinin zevkini yansıtıyordu. Tek tesellim,
çıkabilecek yangın tehlikesinde yok olacağı düşüncesi ve büyük
dayımın hastane masraflarında kullanılmak üzere ahşap işlemeli
tavanı satma kararı almış, çok önceden satmıştık. |
|
|
|
|
"11
Şubat 2011 tarihinde kalp krizi geçiren büyük dayımız Fuat
Nedim SANATKAR , hakkın rahmetine kavuşmuştur. Merhumu
annesi rahmetli Sakibe SANATKAR'ın kucağına koyduk ve sahibine
(Allah'a) teslim ettik. Allah rahmet eylesin."
Murat Bilgin - Mehmet Salihoğlu
|
|
|
|
|
